Este Venres Santo coma cada ano desde fai 27 celébrase a Festa do Congro, unha festa que naceu dunha conversa de Augusto César Lendoiro cando era presidente da Deputación da Coruña co alcalde de Muxía naqueles tempos, Alberto Blanco, (conversa na que estiven presente). A idea era promover un produto típico de Muxía para que a xente que visitaba o pobo na Semana Santa tivese un motivo para parar e quedar no pobo. Daquela Muxía non era o pobo turístico que é hoxe en día, non había a infrastutura hosteleira que hai agora e que se multiplicou desde a chegada do Parador de Turismo de Lourido.
Decideuse que o mellor produto con arraigo en Muxía era o congro pola sua relación ancestral ca vila, cousa ben acertada e que ten a sua historia apegada aos secadeiros de congro, únicos no mundo e dos que agora só queda un por culpa da política de turno que se cebou con eles por unha suposta bateria que colle a carne do peixe o secarse o aire libre, e digo suposta porque atopouse nun peixe de centos de kilos e que nunca houbo ningún problema co congro curado.
A historia dos secadeiros e a relación co congro curado muxián data de máis de 400 anos cando chegaron a vila muxiana cordeleiros de Calatayud e que facían intercambio de cordas para a xente do mar por peixe curado ou en salazón para así levalo as terras aragonesas.
Pasaron os anos e cada vez a demanda era maior, ata os tempos modernos en torno aos anos 50-60 tivo o maior arraigo con moitos secadeiros na costa muxiana, que tiña o factor dos ventos do nordés, (NE), que barrían a península muxiana nos meses de verán e con días tamén no inverno. Este vento o ser seco era o mellor para sacar o congro as cábrias, (construccións de troncos para colgar o congro a secar).
As embarcacións de Muxía, e do resto de poboacións da Costa da Morte abastecían, ca industria xa estaba establecida, de congro aos secadoiros o que revertía na economía dos pobos que se adicaban a captura do peixe co pincho, (arte de pesca con anzois). Tamén “daba uns cartiños” as familias muxianas o contratar a mulleres e nenos para preparar o congro así coma colgalo e descolgalo das cabrias.
A preparación
O congro o chegar os secadoiros lañábase, (abríase en canle), e facíanselle un furados para que secase mellor o pasar o vento por eles e pasábaselle unha cana para logo colgalo nas cabrias. Só se amarraba para secar por dous puntos para que así se movese a son do vento e que as gueivotas non puideran apoirase nél e picotear o congro o moverse, (como se ve nas fotos). O dono do secadoiro e os seus empregados controlaban cando estaba xa curado para a sua venda e pasaba a unha prensa na que o prensaban e empaquetaban en sacos de arpilleira. Sistema que se sigue usando nos nosos días. Como decíamos a practica totalidade ía e vai para Calatayud.
Congro a bilbilitana
O congro muxián foi o culpable de que exista a famosa receita da gastronomía aragonesa o “Congrio a la bilbilitana”. Bílbilis era como se chamaba Calatayud no tempo dos romanos, e daqueles tempos que se perden na historia creouse esta receita, tal e como explicaron os veciños de Calatayud cando foron invitados a visitar Muxía fai uns anos e ensinaron a maneira na que se facían as cordas de cáñamo e esparto e ademáis fixeron para o disfrute dos muxiáns a receita. Unha especie de xantar parecido aos callos pero con moita consistencia e que era o propio para os días de frío dada a grande cantidade de calorías que da.
O congro é un peixe que se adapta a moitas preparacións. En especial en Muxía sempre foi un peixe de caldeirada primeiro pero nunca faltou o congro frito con fariña de millo, en blanco con harbellas, salsa verde, salpicón e como non as empanadas tanto de fariña de millo coma de trigo.
Este Venres Santo toca xantalo na sua festa de exaltación.
-Fotos : Miguel Diz
-Texto : Xosé Búa “Pirata”